Chiều 18/5, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam, trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2019 và giải Báo chí viết về khoa học và công nghệ 2018. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cùng đại diện nhiều bộ, ngành, viện nghiên cứu đã tham dự sự kiện.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm nay được trao cho ba nhà khoa học gồm PGS Phạm Đức Chính, Viện Cơ học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (lĩnh vực Cơ học); PGS Nguyễn Lê Khánh Hằng, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương (lĩnh vực Y sinh Dược học) và TS Lê Trọng Lư, Viện Kỹ thuật Nhiệt đới, Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (lĩnh vực Vật lý).

Phát biểu tại lễ trao giải, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh chúc mừng và ghi nhận cống hiến của các tác giả đối với sự nghiệp phát triển khoa học và công nghệ. Ông cho biết, Bộ được Chính phủ giao nhiệm vụ huy động đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ, xây dựng các chính sách để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, sáng tạo. Mọi nhiệm vụ hướng đến mục tiêu, giải quyết các bài toán lớn, đồng bộ, tổng thể theo chuỗi giá trị.

Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, trong hệ thống khoa học và công nghệ hiện nay, chúng ta cần quan tâm, tạo điều kiện cho thế hệ trẻ, trong đó có đội ngũ startup, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khoa học và công nghệ... Nhiệm vụ này đã được Bộ luôn chú trọng.

Là nhà khoa học nữ lần đầu tiên được vinh danh trong Giải thưởng Tạ Quang Bửu, PGS Nguyễn Lê Khánh Hằng cho rằng, các cơ quan quản lý khoa học thời gian qua tạo môi trường, cơ hội bình đẳng trong việc tiếp cận nguồn tài trợ nghiên cứu và hướng đến các công trình nghiên cứu hội nhập quốc tế. Việc tổ chức giải thưởng cũng góp phần tôn vinh, nuôi dưỡng niềm đam mê nghiên cứu tới các nhà khoa học.

Nghiên cứu của PGS Hằng đã xác định được những điểm mấu chốt của virus cúm A/H5N1 tại Việt Nam giai đoạn 2003-2010: sự tiến hóa nhanh của virus, cung cấp một danh sách các đột biến được xác định trong tương tác giữa người - động vật trong virus cúm gia cầm độc lực cao (HPAI) H5N1. Kết quả thu được giúp phát triển các biện pháp kiểm soát, phòng ngừa có hiệu quả để đảm bảo sức khoẻ cộng đồng tại Việt Nam.

PGS Phạm Đức Chính nghiên cứu về lý thuyết dẻo tái bền động học giới hạn đã được xây dựng hoàn chỉnh, với 4 giả thiết xuất phát cơ bản (hao tán dẻo tối đa, tái bền ổn định mạnh; hysteresis dương và Bauschinger đa chiều).

Ông đánh giá cao khi Giải thưởng tổ chức hội đồng xét tuyển chặt, tạo uy tín cho Giải thưởng và những người được nhận giải. Theo ông Chính, các kết quả nghiên cứu cơ bản và công bố quốc tế của Việt Nam được nhen nhóm từ thời Tạ Quang Bửu có điều kiện bừng lên trong thời hội nhập và tiến bộ ngày nay là nhờ các cải cách trong chính sách khoa học, công nghệ, và giáo dục, trong đó Nafosted là một ngọn đuốc sáng. "Một tương lai tươi sáng của nước nhà khi khoa học Việt Nam ngày càng tiến bộ, dần sánh vai các cường quốc năm châu, như mong mỏi của Chủ tịch Hồ Chí Minh và GS Tạ Quang Bửu", PGS Chính nói.

Phát biểu tại lễ trao giải, TS Lê Trọng Lư cho biết, công trình nghiên cứu của ông được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu bắt nguồn từ cảm hứng của bài phát biểu GS. Richard P. Feynma từ năm 1959 về kích thước siêu nhỏ chúng ta còn rất nhiều thứ để tìm hiểu. Bài phát biểu này chính là nguồn cảm hứng và đã mở ra một hướng nghiên cứu hoàn toàn mới cho lĩnh vực Vật lý sau này, đó là lĩnh vực khoa học và công nghệ nano.

Sau đó TS Lê Trọng Lư đã nghiên cứu làm sáng tỏ cơ chế hình thành và phát triển của các hạt nano - một khám phá quan trọng cho phép điều khiển chất lượng và các thông số hạt như mong muốn thông qua việc thay đổi điều kiện tổng hợp. Công trình cũng lần đầu tiên sử dụng một loại hoá chất mới với chi phí bằng 1/20 hoá chất thường được các nhóm nghiên cứu trên thế giới sử dụng, do đó cho phép giảm giá thành sản phẩm gần 80%.

"Cho dù các kết quả thu được từ nghiên cứu mới chỉ là bước đầu và mơ ước đưa vào ứng dụng trong thực tế vẫn còn nhiều thách thức phải vượt qua, những hiểu biết thu được từ hướng nghiên cứu của mình thời gian qua là động lực thôi thúc chúng tôi tiến lên phía trước", TS Lư nói.

(Nguồn Vnexpress)